2008 İKTİSADA GİRİŞ ARA SINAVDA ÇIKMASI MUHTEMEL SORULAR

1-    İktisat biliminin özellikleri;

İktisat sosyal bir bilimdir

İktisat analitiktir

İktisat, insan davranışının sadece iktisadi yönünü seçip inceler

İktisat, malların tüketimiyle olduğu kadar üretimi ve dağıtımıyla da ilgilidir

2.     Marjinal Analiz

Örnek;

        Bir çiftçi daha ç ok gübre kullanırsa üretiminin artacağını düşünerek maliyet ve gelirlerini karşılaştırmış ve daha fazla gübre kullanmaya karar vermiştir. Çiftçinin uyguladığı analiz yöntemi marjinal analiz yöntemidir.

3.     Tümevarım: Gözlenen gerçeklerden hareketle teorinin oluşturulması, yani özelden genele gidilmesidir.

4.     Artan fırsat maliyeti: Üretim imkanları (sınırı) eğrisi ORJİNE GÖRE İÇBÜKEY olduğu durumda ortaya çıkar.

5.     Marjinal dönüşüm oranı = Fırsat Maliyeti;

        Bir maldan bir birim daha fazla üretmek için öteki malın üretiminden ne kadar fedakarlık etmek gerektiğini gösterir.

6.     Talep Kanunu: Bir malın satın alınmak istenen miktarı ile fiyatı arasındaki ters yönlü ilişkidir.

7.     Belediye sezonluk bilet satışını 3.000 adet satmak yerine 1.800 adet ile sınırlandırdığında arz eğrisi dikey olur, fiyat eksenine paralel olur, bilet fiyat artar. Fiyatın ne kadar artacağını belirleyebilmek için talep esnekliğini bilmek gerekir.

8.    

9.     Tayınlama: Paylaşım sorunun piyasa mekanizmasının devreden çıkarılarak idari kararlarla çözümlenmesidir.

Örnek karne uygulaması

10.   Vergi yansıması: Vergiyi ödeyen mükellefin, bunun bir kısmını veya tamamını fiyat mekanizması aracılığı ile diğer kişilere aktarmasıdır.

11.   Üretici rantı: Üreticinin ürettiği malı satmaya razı olduğu fiyat ile gerçekte satış yaptığı fiyat arasındaki farktır.

        Üretici rantı, piyasa katılım sonucu üreticilerin sağladığı faydayı ölçmeye yarar. Arz eğrisi üstünde denge fiyatının altındaki alan üretici rantıdır. Denge fiyatının yükselmesi üretici rantını büyütecektir. Rantın büyük olması ekonomide karlılığın arttığını gösterir.

12.   Üretim Fonksiyonu: Belirli bir dönemde kullanılan alternatif girdi bileşimlerinin olası maksimum çıktı ile ilişkilendirilmesidir.

Üretim Fonksiyonu Q* = f (L, K, T, t)

13.   Ekonomik Kar: Toplam Hasılat – Kullanılan Tüm Girdilerin Toplam Fırsat Maliyeti

14.   Tam Rekabet Piyasının Özellikleri;

-     Piyasada çok sayıda alıcı ve satıcı vardır

-     Her firma homojen bir ürün üretir ve satar

-     Firmalar kolaylıkla piyasaya girip çıkarlar

-     Alıcı ve satıcılar tam bilgiye sahiptirler

-     Firmalar fiyat kabullenicidir

15.   Kapanma Noktası: Ürünün fiyatının ortalama değişken maliyete eşit olduğu üretim düzeyidir.

16.   Tam Rekabetçi bir firmanın kısa dönem arz eğrisi, marjinal maliyet eğrisinin ortalama değişken maliyet eğrisinin üzerinde kalan kısmıdır.

17.   Fiyat Farklılaştırması Türleri:

1-   Birimler arasında farklılaştırma (Tam fiyat farklılaştırması): Tekelcinin ürettiği her birim malı ayrı ayrı mümkün olan en yüksek fiyattan almak isteyene satmasıdır.

2-   Miktarlar arasında farklılaştırma: Tekelcinin belir bir miktar için tek fiyat, daha sonraki ek miktarlar için daha düşük fiyat belirlemesidir.

3-   Alıcılar arasında farklılaştırma: Tekelcinin farklı piyasalarda farklı fiyat uygulaması veya aynı5 alacı grubu içinde tüketicileri farklı bölümlere ayırıp bunlar farklı fiyatlar uygulamasıdır.

18.   Oligopol: Birbiri ile rekabet eden az sayıda büyük firmanın, her birinin üretimindeki değişmelerin, piyasa fiyatını etkileyecek durumunda olduğu piyasa yasıdır.

Olgopol piyasasının varsayımları:

1-       Az sayıda satıcı ve çok sayıda alıcının olması

2-       Firmaların homojen veya farklılaştırılmış mal satmaları

3-       Piyasaya girişi kısıtlayan önemli engellerin olması

19.   Saf oligopol: Oligopol piyasasında faaliyette bulunan firmaların ürünlerinin homojen olduğu oligopoldur.

20.   Kartel: Oligopolcüler piyasada sanki tek bir firma faaliyette bulunuyormuş gibi davranırlar. Kartel, kartelde yer alan firmaların elde ettikleri karı artırmak için üretim miktarının azaltıldığı ve ürün fiyatlarının artırıldığı bir organizasyondur. Karteller genellikle doğal kaynak piyasalarında oluşturulurlar. Örnek; OPEC Petrol ihracatçısı ülkelerin oluşturduğu kartel.

21.   Dirsekli talep teorisi: Oligopol piyasasındaki artan fiyatlar için fiyat katılığını açıklar. Bu teoriye göre eğer piyasada bir firma fiyatlarını düşürürse rakipleri de aynı şekilde fiyatlarını düşürürler. Ancak firma fiyatlarını attırdığında, rakipleri bu sefer fiyatlarını arttırarak tepkide bulunmazlar.

22.   Fiyat Önderliği Teorisi: Piyasada lider konumundaki firma fiyatı belirler ve diğer firmalar da belirlenen bu fiyatı izlerler.

23.   Marjinal Ürün Geliri: Ek faktör birimlerinin kullanılması sonucu, firmanın toplam gelirinde ortaya çıkan artıştır.

24.   Toplam Faktör Arz Eğrisi:

25.   Faiz oranlarının farklılaşmasına neden olan faktörler:

-     Risk

-     Vade

-     Likidite

26.   Marjinal sosyal fayda (MSB) = Marjinal Özel Fayda (MPB) + Marjinal Dışsal Fayda (MEB) =

MSB = MPB + MEB

27.   Pozitif dışsallıkları içselleştirmek için SÜBVANSİYONLAR kullanılır.